شاید بتوان گفت که از هزاران سال قبل از گیاهان دارویی برای درمان بیماری های مختلف استفاده می کردند چرا که توانایی های بهبودی و ترمیمی انواع مختلف گیاهان دارویی بسیار چشمگیر و شناخته شده است . امروزه نیز طب سنتی در بین مردم طرفداران زیادی دارد و بسیاری از افراد برای درمان بیماری ها از خواص گیاهان دارویی استفاده می کنند . برخی از گیاهان دارویی از دیگر گیاهان شناخته تر هستند که هم به صورت تازه و هم خشک شده در دسترس مردم قرار دارند . اما برخی دیگر زیاد شهرت ندارند اما در مقابل دارای خواص فوق العاده ای هستند . یکی از این گیاهان پرسیاوشان است که وب سایت رویکا با گردآوری اطلاعات مهم در این مقاله پیرامون خواص پرسیاوشان و نحوه ی استفاده از آن گامی مفید در راستای سلامت شما عزیزان برداشته است .
خواص و مزایای گیاه پرسیاوشان
همانگونه که میدانید پرسیاوشان با نام علمی Adiantum capillus veneris گیاهی است علفی ، سرخسی و پایا که در نواحی مدیترانه ، اروپای مرکزی و جنوبی ، آمریکا و ایران رشد میکند . در ایران در مناطق شمالی از جمله مازندران ، گیلان و در تهران در مناطق شرق مانند خراسان رضوی ، غرب و جنوب غربی قابل مشاهده است . این گیاه زیبا و چند ساله معمولاً در نقاط مرطوب ، گرم ، اماکن سایه دار و کم نور میروید . برگهای آن که کمی ریز هستند ، شبیه برگ گشنیز بوده که استفاده طبی دارند و دارای دمبرگهای بسیار نازک و دراز ، شبیه مو میباشد . ساختار برگ گیاه مثلثی و دارای ۳ لوب است ، برگها در لبهها تاخوردگی پیدا میکنند و زیر این تاخوردگیها هاگدانها قرار میگیرند . در نمونههای تقلبی که آسپیدیوم است ؛ هاگدانها در تمام سطح پشت برگ اند .
پرسیاوشان دارای ریزومی خزنده ، قهوه ای رنگ ، سفت و تو خالی است که ریشههایی باریک از آن خارج میشود و دمبرگ های آن بنفش رنگ هستند . نتایج حاصل از مطالعات گیاه شناسی قومی و یا بومی گیاه پرسیاوشان در منطقه نشان میدهد که این گیاه برای درمان سرماخوردگی ، درمان تب و سرفه مفید است .
گیاه پرسیاوشان در گویش مازندرانی به نامهای سیولنگه واش ، گیلکی چاه سیالَک و سیالک ، لری پَرِسیووَش و در گویش کردی با نام سیاوخشی قابل شناسایی است . این گیاه به فقر مواد آلی و عناصر کم مصرف ، مقاومت خوبی را نشان میدهد و این گیاه از نظر نیازهای اکولوژیکی بسیار کم توقع است .
خواص پرسیاوشان در سلامتی انسان ها
نتایج حاصل از مطالعات اتنوبوتانی گیاه پرسیاوشان در مازندران نشان میدهد که بیشترین استفاده از این گیاه برای درمان سرماخوردگی ، درمان تب و سرفه و کمترین مورد مصرف آن برای درمان سرخک در اطفال است . اما در کنار این ها موارد مهم درمانی این گیاه به ترتیب به شرح زیر است :
بهبود عملکرد دستگاه ادراری و تناسلی با خواص پرسیاوشان
این روزها بسیاری از افراد حتی پزشکان برای درمان بیماری ها به سراغ داروهای گیاهی می روند . چرا که همه به این نتیجه رسیده اند که درمان های شیمیایی بعضی اوقات عوارض سنگینی را با خود به همراه دارد . شاید گیاهان دارویی دیر اثر باشند اما کاملا بی ضررند و درمان آن ها قطعی می باشد . چنانچه به مشکلات ادراری مانند تنبلی مثانه و یا بی اختیاری ادرار دچار هستید مصرف گیاهان دارویی از قبیل دمنوش پرسیاوشان ، قارچ گانودرما ، نخل اره ای ، علف پنیر و غیره پیشنهاد می شود .
برای درمان عفونت های ادراری نیازی به استفاده از آنتی بیوتیک ها نیست چرا که مصرف مکرر آن ها موجب اختلال در سلامت ریز اندام های روده ای شده و حساسیت بدن را به عفونت ها بیشتر می کند . برای این منظور هم می توانید از دمنوش پرسیاوشان ، گزنه ، ریشه مارشمالو و قره قاط استفاده کنید . برای درمان عفونت مثانه و کلیه ، ۱۵ گرم پرسیاوشان را در یک لیتر آبجوش بریزید و بگذارید ۲۰ دقیقه دَم بکشد ؛ روزانه ۳ فنجان از این دمنوش را میل کنید .
چنانچه دچار اختلالات نعوظ هستید گیاه پرسیاوشان ، جینسینگ ، روغن خراطین و غیره در درمان آن بسیار موثر است و سبب سفتی آلت تناسلی و بهبود تمایل جنسی می شود . به غیر از موارد بالا خواص پرسیاوشان در دفع سنگ مثانه ، سنگ های کلیوی و باز کردن عادات ماهانه بسیار موثر عمل میکند و یک ادرار آورنده طبیعی است .
فواید پرسیاوشان در سلامت کبد
بالا رفتن غلظت پلاسمایی بیلی روبین خون که یکی از دلایل اصلی یرقان یا همان زردی است ، اغلب ناشی از بیماری های پیش کبدی ، کبدی مانند هپاتیت و پس کبدی مانند سنگ کیسه صفراست . کیسه صفرا وظیفه دفع بیلی روبین که مادهای حاصل از تخریب گلبولهای قرمز است را دارد . با داشتن رژیم غذایی چرب کلسترول در صفرا افزایش میابد و رسوب میکند در نهایت سنگ صفرا ایجاد میشود و بیلی روبین به وسیله کیسه صفرا نمیتواند دفع شود . بهترین راه خلاصی از این مشکل مصرف مواد غذایی کم کالری و بدون کلسترول است . همچنین مصرف داروهای گیاهی از قبیل ترنجبین ، شربت سکنجبین ، دمنوش پرسیاوشان و غیره و انجام حجامت و فصد خون هم از دیگر راه های درمانی برای این مشکل است .
خواص پرسیاوشان ضمن سم زدایی و پاکسازی کبد ، باعث تخلیه صفرای مازاد شده و از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری می کند . دمنوش این گیاه با خارج کردن مایعات اضافی بدن و سموم از طریق عرق و ادرار ، از تشکیل پف زیر چشم و اِدِم جلوگیری می کند .
خواص پرسیاوشان در بهبود عملکرد دستگاه تنفسی
از آن جا که ریه ها در رساندن اکسیژن به بدن و خارج کردن دی اکسید کربن از اهمیت بالایی برخوردارند بنابراین از عواملی که سبب نابودی و به وجود آمدن مشکل برای آن ها می شود باید جلوگیری کرد . از قبیل کشیدن سیگار ، هوای آلوده ، کمبود ویتامین A و غیره . برای حفظ سلامت ریه ها و دستگاه تنفسی گیاهانی در طبیعت وجود دارند که با خارج کردن
دمنوش پرسیاوشان اخلاط سینه را خارج و تنگینفس را درمان میکند . چنانچه دچار گرفتگی بینی هستید باید چند قطره از دمنوش پرسیاوشان را داخل بینی بچکانند . خواص پرسیاوشان در درمان برونشیت و التهاب گلو بسیار مؤثر است همچنین مبتلایان به زکام و سرماخوردگی باید از بخور پرسیاوشان استفاده کنند . به غیر از دمنوش پرسیاوشان ، برای سلامت دستگاه تنفسی و ریه ها مصرف مخروطسان ، شیرین بیان ، اکالیپتوس ، آویشن و غیره توصیه می شود .
برای درمان سرفه و تنگینفس از جوشانده رازیانه با پرسیاوشان و انجیر می توان استفاده کرد . برای تهیه دمنوش پرسیاوشان برای درمان سرفه و تنگی نفس باید یک قاشق غذا خوری برگ پرسیاوشان را با یک لیوان آب جوش داخل قوری بریزید و بگذارید پانزده دقیقه دَم بکشد سپس آن را صاف ، با کمی عسل مخلوط و روزانه ۲ لیوان به مدت یک هفته میل کنید .
سلامت دستگاه گوارش با فواید پرسیاوشان
از آن جا که سلامت دستگاه گوارش و داشتن تغذیه سالم امری ضروری در زندگی انسان هاست بنابراین باید به مواد خوراکی که انتخاب می کنید بسیار دقت کنید . به خصوص افراد مسن که آنزیم های گوارشی کمتری نسبت به بقیه ترشح می کنند و همین روند منجر به مشکلات گوارشی می شود . مصرف برخی از مکمل های غذایی و گیاهان دارویی که بیشتر تحت نظر پزشک تجویز می شوند در حفظ سلامت دستگاه گوارش بسیار موثر است .
استفاده از روغن های گیاهی نظیر روغن نعناع ، روغن بابونه ، روغن زیتون خوراکی ، روغن کنجد ، چای بابونه ، زنجبیل ، سرکه انگبین ، چای پرسیاوشان و غیره در پاکسازی روده ها ، درمان سوزش سر دل ، درمان درد و نفخ ناشی از سندرم روده تحریک پذیر و غیره بسیار مفید است .
دمنوش پرسیاوشان به عنوان مسهل صفرا ، بلغم و سودای موجود در معده و روده ها مفید است و خاصیت کرم کشی دارد . از خواص بارز آن درمان اسهال ، رفع تهوع و استفراغ است .
حفظ سلامت پوست و مو با خواص پرسیاوشان
در یکصد سال گذشته گیاهان نقش تعیین کننده ای در درمان بیماریها از جمله بیماریهای پوستی ایفا مـیکردنـد . اما با پیدایش داروهای شیمیایی بـهتـدریج نقش آنها کمرنگ شد و آنتی بیوتیکها و داروهای شیمیایی به طور وسیعی کاربرد پیدا کردند . در سالهای اخیر به خاطر رویکرد مجدد مردم به مـصرف داروهای گیاهی و عوارض جانبی کمتر آنها ، تعادل مـصرف بـه نفع داروهای گیاهی در حال رقم خوردن اسـت . پژوهشها نشان میدهند که بعضی از گیاهان در جلوگیری از ریزش مو و سلامت پوست تاثیر دارند .
همه انسانها دوست دارند پوستی زیبا و جوان و موهای پرپشت و سالم داشته باشند . اگر به موقع و به روشهای طبیعی از پوست و موی خود مراقبت کنید ، میتوانید با روشی مقرون به صرفه برای مدتی طولانیتر پوستی زیبا و طبیعی و موهای سالم داشته باشید . هملنطور که گفته شد یکی از این روش ها استفاده از گیاهان دارویی و رژیم غذایی صحیح است . مصرف صبر زرد ، گیاه بابا آدم ، سنبل الطیب ، آووکادو و خواص پرسیاوشان از جمله روش های موثر در حفظ سلامت پوست و مو است .
اگر دمنوش پرسیاوشان را به سر بمالید شوره سر را برطرف میکند ، رشد مو را سریع تر کرده و از خارش پوست سر جلوگیری می کند . همچنین به شادابی و جوانسازی پوست شما کمک کرده و از پیری زودرس و زرد زخم جلوگیری می کند .
دیگر خواص پرسیاوشان به شرح زیر است :
- تنظیم کلسترول خون
- کنترل و تنظیم قند خون
- کنترل فشار خون
- درمان درد و مشکلات التهابی
خواص پرسیاوشان در طب سنتی
خواص پرسیاوشان از نظر طبّ قدیم ایران ، معتدل است . در طب گذشته از گیاه پرسیاوشان در درمان سرفه و علائم سرماخوردگی و ریزش منطقهای مو استفاده میشد . امروز با کشف موارد درمانی بیشتر با استفاده از خواص پرسیاوشان به نتایج قابل توجهی رسیدند که در ادامه برایتان به طور کامل شرح خواهیم داد .
- فواید پرسیاوشان صفرا و بلغم را از معده و روده بیرون میکند .
- خواص گیاه پرسیاوشان کرم کش است .
- خواص پرسیاوشان ادرارآور است و سنگ مثانه را دفع میکند .
- فواید پرسیاوشان عادت ماهیانه را باز میکند .
- برای رفع تنگی نفس بچهها فواید پرسیاوشان بسیار مفید است .
- خواص پرسیاوشان اسهال را بر طرف میکند و تب بُر است .
- برای تقویت مو و رشد موها ، برگ تازهی پرسیاوشان را به صورت پماد درآورده و روی سر بمالید یا این که از دم کردهی آن استفاده کنید .
- در هنگام زکام و سرماخوردگی از بخور پرسیاوشان استفاده کنید .
- اگر پماد و یا دم کرده آن را به سر بمالید شوره سر را بر طرف میکند .
- فواید پرسیاوشان طحال و کلیه را تقویت میکند .
ترکیبات شیمیایی گیاه پرسیاوشان
در حقیقت آنچه که به نام فواید پرسیاوشان معروف است به واسطه ی ترکیبات فوق العاده ی آن است . این ترکیبات عبارتند از :
- موسیلاژ
- قند
- اسید گالیک Gallic acid
- تانن
- اسانس و مادهای تلخ به نام کاپیلارین Capillarine
موارد مصرفی دارویی گیاه پرسیاوشان
۱) جوشانده
سه قاشق سوپخوری برگ پرسیاوشان را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید به آرامی به مدت یک ساعت بجوشد . سپس آن را صاف کنید . مقدار مصرف آن ۳ تا ۶ فنجان در روز است .
۲) شربت سینه
مقدار ۱۰۰ گرم گیاه پرسیاوشان خشک را با یک لیتر آب جوش و نیم کیلو شکر مخلوط کرده و به مدت شش ساعت بگذارید بماند سپس آن را با فشار از صافی بگذرانید و در داخل ظرفی بریزید تا کم کم ته نشین شود و بعد قسمت صاف شدهی روی آن را بردارید و با یک کیلو و نیم شکر و ۸۰ گرم دیگر برگ پرسیاوشان مخلوط کرده و بجوشانید تا غلیظ شود .
مقدار مصرف این شربت دو قاشق غذاخوری تا چند بار در روز میباشد . این شربت برای رفع سرفه و برونشیت استفاده میشود . ضمناً خلط و سینه را نرم کرده و باعث رفع اخلاط میشود .
۳) دم کرده
مقدار ۲۰ گرم برگ خشک پرسیاوشان را در یک لیتر آب بریزید و بگذارید به مدت یک ساعت بماند . سپس آن را صاف کنید .
پرسیاوشان در شاهنامهٔ فردوسی
در شاهنامهٔ فردوسی چنین آمده است که وقتی به دستور افراسیاب سر سیاوش را جدا نمودند ، تشت خون را بردند در محلی که قبلاً تعیین شده بود سرنگون کردند و در همان لحظه خون با خاک مخلوط شده ، جوشیده و به شکل تپهٔ کوچکی درآمده و در همان لحظه از آن گیاهی روییده که روی هر برگش سر بریدهای دیده میشده و آن گیاه به نام پرسیاوشان موسوم گشت .
روش تهیه ی دمکرده پرسیاوشان
برای دم کردن این گیاه فقط از برگهای آن استفاده کنید .
درون یک ظرف ، یک پیمانه آب را به همراه دو قاشق چایخوری برگ پرسیاوشان خشک و یا در صورت تازه بودن برگها ، یک چهارم پیمانه بریزید .
وقتی مخلوط جوش آمد بگذارید به مدت پنج دقیقه آهسته بجوشد .
مخلوط را درون یک صافی بریزید .
اگر میخواهید جوشانده شما شیرین باشد کمی عسل درون آن بریزید و برای طعم بهتر نیز میتوانید چند قطره آب لیمو درون آن بچکانید .
نکته :
- همچنین باید درنظر داشته باشید قبل از استفاده از این گیاه دارویی ، با یک پزشک م کنید چرا که احتمال تداخل دارویی وجود دارد . همچنین استفاده از گیاهان دارویی ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند از این رو با مشاهده هر نوع عارضهای ، فورا پزشک خود را مطلع سازید .
- از جوشانده این گیاه به طور مداوم استفاده نکنید . بهترین نوع مصرف این است که ۱۰ روز از آن استفاده کنید و ۵ روز فاصله بگذارید و مجدد آن را مصرف کنید .
- تنها یک فنجان از این جوشانده را در روز بنوشید مگر در مواقع بیماریهای حاد مانند سرماخوردگی حاد یا آنفلوآنزا ، که مصرف سه فنجان در روز به مدت ۴ روز مجاز است .
گفتنی است در وبسایت رسمی sciencedirect نیز مطالعاتی بر روی پرسیاوشان شکل گرفته است که نتایج آن به شرح زیر است : اثرات برگ پودر برگ سرخس رژیم غذایی (Adiantum capillus-veneris) بر دفاع آنتی اکسیدانی سرم و مخاط ، پاسخ های ایمونولوژیک ، فعالیت ضد می و عملکرد رشد نوجوانان کپور معمولی (Cyprinus carpio)
مضرات و عوارض پرسیاوشان
خواص پرسیاوشان سبب شده است تا این گیاه کاملاً بی خطر باشد و حتی در طول تاریخ برای کودکان به کار رود و هیچ گونه عوارضی نداشته باشد . فقط باید در زمان استفاده از آن توجه داشت که ن باردار باید از مصرف دمنوش پر سیاوشان خودداری کنند و اینکه استفاده طولانی مدت و زیاد از دمنوش این گیاه برای قلب و ریه مضر است .
منبع : خواص پرسیاوشان و Science direct
درباره این سایت